آتشونی خراسان جنوبی‌ها در شب یلدا
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۸۴۹۴۲
ایسنا/خراسان جنوبی از «چله بزرگ» یا «شو چله»(شب یلدا) که آغازگر فصل زمستان است، مردم خراسان‌جنوبی در تدارک شبنشینیهایی برای گذراندن شب‌های بلند زمستان هستند که به این آئین «اَتشونی» گفته می‌شود.
یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی است که به تولد و زایش معنی شده است. سریانی زبان رایج مسیحی‌ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه‌ها کسب شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
یکی از مهم ترین شب‌های ایران باستان شب یلدا است که از دیرباز تا به امروز مورد توجه و اهمیت ایرانیان واقع شده است جشن‌ها و شب نشینی‌هایی که در این شب توسط مردم در اقصی نقاط کشور برگزار می‌شود. یک سنت دیرینه محسوب می‌شود که تا امروز نیز نه تنها از ارزش آن چیزی کم نشده است بلکه جایگاه بسیار ویژه‌ای در نزد ایرانیان پیدا کرده است.
به گزارش ایسنا، گذشتههای دور رسم بر این بوده است که در شب‌های طولانی زمستان در خانه آتش روشن میکردند و در کنار آن به شب‌نشینی (اَتشونی) میپرداختند.
در این «اَتشونیها» علاوه‌بر به جا آوردن صله رحم، شعر خوانی، شاهنامه‌خوانی و گرفتن فال نیز انجام می‌شد و بزرگترها و پیرمردهایی که طبع داستان‌گویی داشتند در این شبها داستان‌های محلی را برای حاضران در جمع نقل میکردند.
وقتی که شب‌نشینی به پایان میرسید، آتش را خاموش میکردند، البته معتقد بودند اگر کسی زودتر از دیگر حاضران از شب‌نشینی برگردد، آتش شب‌نشینی را خاموش کرده است.
روشن‌کردن آتش در شب‌های زمستان برای استفاده از گرما و روشنایی آن بوده و وقتی که آتش را خاموش میکردند از گرمای زغال آن در کرسی بهره میبردند.
کف؛ بخش جدایی‌ناپذیر سفره یلدا
"کف"، نوعی شیرینی است که با زدنِ آب "چوبک" و شیرین کردن آن به دست می‌آید و برای تهیه این شیرینی محلی مقداری چوبک که در گویش بیرجند "پشمشویه" یا "بیخ" مینامند(ریشه نوعی گیاه صحرایی است) را کوبیده و چند بار در آب می‌جوشانند و چون این آب تلخ است آن را عوض می‌کنند و دوباره می‌جوشانند. این کار را آنقدر تکرار می‌کنند که تلخی آب گرفته شود و هیچ طعمی نداشته باشد.
آب را می‌گذارند، سرد شود آنگاه آن را در ظرف بزرگی که بهتر است تغار سفالی باشد، می‌ریزند و با "دسته گز" که از ترکههای به هم بسته شده‌ی درخت گز یا انار است هم می‌زنند و این زدن را آنقدر ادامه می‌دهند که آب چوبک "کف" کند و معمولا هم زدن با آهنگ خاصی ادامه می‌یابد تا "کف" سفت شود. سپس مقداری شیره انگور یا شیره شکر و یا پودر شکر را به بتدریج به آن اضافه می‌کنند و زدن کف را ادامه می‌دهند تا خوب مخلوط شود و "کف" شیرین شود.
وقتی که "کف" از هر جهت آماده شد آن را در ظرف‌هایی می‌کشند و روی آن را مغز کوبیده گردو، بادام، پسته و تخم رازیانه و بادیان می‌پاشند و با سرانگشت آن را می‌خورند.
کف زدن از سرگرمیهای زمستان به خصوص شب چلّه یا یلدا است، در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌ها با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان می‌آورند. گاهی نیز در شب‌های برفی برای شگون مقداری از کف را روی برف‌ها می‌ریزند.
استقبال از مهمانان
آیین شب یلدا از جمله شب‌های خاطره انگیز در اولین شب از فصل زمستان با برپایی مراسم خاص برگزار می‌شود. از چند روز قبل خانواده‌ها مشغول تدارک آجیل، میوه و شیرینی یا برپایی مهمانی می‌شوند. در این شب کوچک‌ترها برای ادای احترام و عرض ادب به همراه خانواده به دیدار بزرگترها به خصوص خانواده پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌روند و با ورود خانواده‌های کوچک‌تر به منزل بزرگترها، مادربزرگ خانواده با آتش سپند و بوی عطر گل محمدی به استقبال آن‌ها می‌آید و این سپند را برای رفع گرفتاری‌ها و بلا دور سر همه می‌چرخاند و با ذکر صلوات حال و هوای خاصی به آن منزل می‌دهد.
هدیه عروس در شب یلدا
هدیه و خوراکی بردن به خانه عروس از جمله مراسمی است که مردم خراسان‌جنوبی در شب یلدا انجام می‌دهند. در شب یلدا خانواده داماد برای دخترانی که تازگی نامزد کرده‌اند هدایایی می‌فرستند و به این صورت خانواده عروس و داماد دور هم جمع می‌شوند و بلندترین شب سال را جشن می‌گیرند. این هدایا شامل سینی میوه و تنقلات، پارچه و لباس‌های نو است که داماد برای تازه عروس خود می‌برد.
بازی در شب یلدا
در شب یلدا خانواده‌ها و بزرگ‌های فامیل دور هم جمع می‌شوند و با خواندن شعر و داستان، شیرینی و آجیل خوردن و بازی کردن بلندترین شب سال را سپری می‌کنند، البته برای این شب آجیل‌های خانگی چون برگه‌های میوه نیز تهیه می‌شود. شب زنده داری و مهمانی گرفتن از سال‌های پیش در استان خراسان جنوبی رسم بوده و هنوز هم این مراسم‌ها در میان مردم وجود دارد.
در شب یلدا بازی‌های دسته جمعی چون گل یا پوچ، طرح معما، چیستان، بازگویی قصه و نقل داستان‌های قدیمی توسط بزرگان فامیل باب است و این بازی‌ها در بیرجند و دیگر شهرستان‌های خراسان جنوبی انجام می‌شود.
گل یا پوچ، بازی شب چله
بازی‌های دسته جمعی همچون گل یا پوچ، طرح معما و چیستان و بازگویی قصه و داستان‌های قدیمی توسط سالخوردگان و بزرگان فامیل و گرفتن فال حافظ از دیگر مراسم شب یلدا در بیرجند و سایر شهرستان‌های خراسان جنوبی است.
در پایان شب به رسم دیرینه خانواده‌های ایرانی، میهمانان با آجیل، میوه و شیرینی پذیرایی می‌شوند. در گذشته برای پذیرایی از برگه زردآلو، هلو، چغندر و تخمه خربزه و هندوانه و شاهدانه به جای آجیل، میوه و شیرینی امروز استفاده می‌شد.
رسمی برای تازه عروسان
هدیه و خوراکی بردن به خانه عروس از جمله مراسمی است که مردم خراسان‌جنوبی در شب یلدا انجام می‌دهند. در شب یلدا خانواده داماد برای دخترانی که تازگی نامزد کرده‌اند هدایایی می‌فرستند و به این صورت خانواده عروس و داماد دور هم جمع می‌شوند و بلندترین شب سال را جشن می‌گیرند. این هدایا شامل سینی میوه و تنقلات، پارچه و لباس‌های نو است که داماد برای تازه عروس خود می‌برد.
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی اجتماعی شب یلدا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۸۴۹۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عملیات روسازی و ریل گذاری ۷۰ کیلومتر از پروژه راه آهن خراسان جنوبی
تین نیوز
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی از آماده بودن عملیات روسازی و ریل گذاری ۷۰ کیلومتر از پروژه راه آهن در استان خبر داد.
به گزارش تین نیوز به نقل از اداره ارتباطات و اطلاع رسانی راه و شهرسازی، میرمحمد مودی مدیرکل راه و شهرسازی استان با ارائه گزارشی از اقدامات صورت گرفته در حوزه راه و شهرسازی در همایش روز ملی شوراها که به ریاست استاندار خراسان جنوبی و با حضور مدیران و مسئولین استانی و شهرستانی برگزار شد گفت: حدود ۲۰ درصد بیشتر از اعتبارات اختصاص یافته در پروژه های راه و شهرسازی تخصیص داشته ایم و طی سه سال گذشته ۲۷۰ کیلومتر از باندهای دوم تکمیل و به بهره برداری رسیده است.
مودی با اشاره به اینکه در سنوات گذشته میانگین بهره برداری از باندهای دوم ۳۰ کیلومتر بوده که هم اکنون به ۱۰۰ کیلومتر رسیده افزود: در تمامی شهرستان های استان دارای پروژه باند دوم هستیم که دارای اعتبار ملی و تخصیص است.
وی به پروژه مهم راه آهن در استان اشاره کرد و افزود: از ۹۷۰ کیلومتر طول ریلی مسیر ۴۳۰ کیلومتر در حوزه استحفاظی خراسان جنوبی قرار دارد که با پیگیری های به عمل آمده تمامی قطعات دارای پیمانکار بوده، تجهیز کارگاه انجام و ردیف اعتباری و بودجه ای آن نیز مشخص و تامین شده و هم اکنون حدود ۷۰ کیلومتر از این پروژه آماده عملیات روسازی و ریل گذاری است.
مودی افزود: در حوزه تامین زمین مورد نیاز اجرای طرح نهضت ملی مسکن و قانون جوانی جمعیت طی دوسال دولت سیزدهم ۵ هزار هکتار زمین به محدوده شهرهای استان الحاق شده که این میزان ۴ برابر نیاز کنونی متقاضیان مسکن است که زمین آن تامین شده است.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی تصریح کرد: در حوزه بازآفرینی شهری و طرح کلید به کلید اولین استانی هستیم که این طرح را شروع کردیم که برای عملکرد مطلوب در این حوزه نیازمند همکاری و همراهی بیشتر مردم و دستگاه های مرتبط با این امر هستیم.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت